Coraz młodsi pacjenci z chorobą Parkinsona – wyzwanie wczesnego diagnozowania. Bohaterka kolejnego filmu o osobach z chorobą Parkinsona przeszłą długą drogę, zanim otrzymała diagnozę choroby Parkinsona. Poczuła ulgę - w końcu wiedziała w jaki sposób ma być leczona.
Choroba Parkinsona kojarzona jest przede wszystkim ze starszym wiekiem, jednak w ostatnich latach lekarze alarmują, że zapadalność rośnie także wśród ludzi młodych. W Polsce na Parkinsona cierpi około 0,15% dorosłych (czyli ok. 90 tys. osób) zdrowie.pap.pl. Co roku notuje się ok. 8 tys. nowych rozpoznań tvn24.pl.
Choć statystyczny wiek zachorowania to ~60 lat, zdarzają się przypadki dużo wcześniejsze – neurolog Jarosław Sławek podkreśla, że najmłodszy jego pacjent miał zaledwie 25 lat tvn24.pl
Coraz młodsi chorzy w liczbach
Według danych epidemiologicznych coraz większy odsetek chorych to osoby <40 roku życia. Orphanet podaje, że w Europie 5–10% pacjentów z Parkinsonem to właśnie tzw. Young Onset PD (chorzy z początkiem choroby przed 40. rokiem życia) orpha.net. Meta-analiza z 2024 r. obejmująca 50 badań szacuje u młodych pacjentów europejską standaryzowaną zapadalność na ok. 1,2–1,3 na 100 tys. rocznie oraz rozpowszechnienie około 14,7 na 100 tys. mieszkańców pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Przewiduje się, że w najbliższych latach liczba chorych na Parkinsona w Europie może się znacznie zwiększyć – niektóre analizy mówią nawet o podwojeniu liczby przypadków do 2030 roku alertmedyczny.pl. Podobna tendencja dotyczy świata – obecnie żyje 6–8 mln osób z Parkinsonem, a według prognoz populacja ta może wzrosnąć dwukrotnie do 2040 r. tvn24.pl
Wyzwania wczesnej diagnozy
Wczesna diagnoza Parkinsona jest trudna. Chorobę rozpoznaje się przede wszystkim na podstawie objawów ruchowych (drżenia, sztywności, spowolnienia ruchowego), które pojawiają się dopiero w zaawansowanym stadium. Jak podkreślają eksperci, identyfikacja choroby w fazie przedobjawowej jest obecnie „bardzo duży niewypełniony obszar potrzeb” w neurologii pmc.ncbi.nlm.nih.gov. W praktyce młodzi pacjenci często napotykają na niedowierzanie lekarzy – specjalista może przez lata bagatelizować niecharakterystyczne objawy u osoby w kwiecie wieku. Pacjenci zgłaszają, że „Parkinson kojarzony jest z późnym wiekiem”, dlatego lekarze bywają sceptyczni wobec diagnozy u osób młodszych iqvia.com. Rezultatem są opóźnienia: wielu chorych otrzymuje prawidłową diagnozę dopiero po kilku latach od pierwszych objawów.
Niezdiagnozowanie lub spóźnione rozpoznanie to nie tylko kwestia medyczna, ale też społeczna. Dla chorych w wieku produkcyjnym Parkinson oznacza konieczność zmiany życia zawodowego i osobistego. Osoby młode muszą często zmniejszyć wymiar pracy, zredukować obowiązki albo w skrajnych przypadkach wcześniej zakończyć karierę zawodową iqvia.com. Takie zmiany niosą ze sobą obciążenie finansowe i psychiczne – chorzy tracą poczucie samodzielności i przystosowują się do życia z przewlekłą chorobą. Jak opisują sami pacjenci, młodsi chorzy czują się izolowani społecznie („Parkinson postrzega się jako chorobę starszych”), przez co brakuje im wsparcia dostosowanego do ich wieku iqvia.com
Innowacje diagnostyczne i opieka
Postęp naukowy przynosi jednak nadzieję. W Europie realizowane są projekty badawcze i technologiczne skoncentrowane na wczesnym wykrywaniu i leczeniu Parkinsona. Przykładem jest projekt AI-PROGNOSIS (Horyzont Europa), który wykorzystuje dane z zegarków smart i smartfonów pacjentów do wyodrębniania cyfrowych „biomarkerów” chorobyalertmedyczny.pl. Dzięki algorytmom sztucznej inteligencji można w ten sposób monitorować subtelne zaburzenia ruchowe i czynności codzienne, co umożliwia lekarzom szybsze podejmowanie decyzji klinicznych i lepsze dopasowanie terapii alertmedyczny.pl. Z kolei ambitny unijny projekt INDABIP skoncentrował się na poszukiwaniu molekularnych wskaźników (białek i RNA), które ujawniają Parkinsona jeszcze przed wystąpieniem objawów cordis.europa.eu. Takie badania otwierają drogę do testów diagnostycznych wykorzystujących płyn mózgowo-rdzeniowy czy krew, co mogłoby znacznie przyspieszyć rozpoznanie choroby.
Równolegle lekarze i pacjenci zwracają uwagę na konieczność kompleksowej opieki. W opinii Pawła Kaczmarka – chorego na wczesną postać Parkinsona i działacza EFNA – w Polsce dostęp do leków jest już dobry, ale brakuje działań edukacyjnych i wsparcia dla chorychzdrowie.pap.pl. Potrzebna jest kampania świadomościowa w społeczeństwie oraz programy pomagające zachować jak największą samodzielność osobom w kwiecie wieku.
Wczesne wykrywanie choroby Parkinsona staje się ważnym wyzwaniem społecznym. Rosnąca liczba zachorowań wśród osób w wieku produkcyjnym wymaga nie tylko nowych metod diagnostycznych, ale i odpowiedniego wsparcia. Dzięki wspólnym wysiłkom naukowców, medyków i organizacji pacjentów realne stają się technologie, które pomogą rozpoznać Parkinsona wcześniej. To szansa, by ludzie dotknięci chorobą w młodym wieku mogli dłużej funkcjonować niezależnie i prowadzić aktywne życie zawodowe i rodzinne.
Źródła: Dane epidemiologiczne i eksperckie zaczerpnięto z najnowszych publikacji i raportów UE oraz polskich mediów (m.in. październik 2024–kwiecień 2025)
Partnerem projektu nagrań filmów z bohaterami z chorobą Parkinsona jest firma Abbvie.